دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز، یک حوزه مهم در فضای بلاکچین است. دیفای امکان ارائه خدمات مالی بدون نیاز به نهادهای متمرکز مانند بانک مرکزی را فراهم می‌کند. این حوزه بر پایه فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، توسعه یافته است و از اصول اصلی راحتی، شفافیت و امنیت برخوردار است.
یکی از ویژگی‌های برجسته دیفای، غیرمتمرکز بودن آن است. در دیفای، خدمات مالی بوسیله قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند؛ یعنی کاربران می‌توانند به صورت مستقیم و بدون واسطه با یکدیگر تعامل داشته باشند. این ویژگی، باعث حذف نیاز به واسطه‌های مرکزی مانند بانک‌ها می‌شود و کاربران، کنترل کامل بر اموال و داده‌های خود دارند.
- دیفای چیست؟
- معرفی محصولات امور مالی غیرمتمرکز
- تبادل غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges - DEXs)
- وام‌دهی غیرمتمرکز (Decentralized Lending)
- پیش‌بینی بازارهای غیرمتمرکز (Decentralized Prediction Markets)
- صندوق‌های سرمایه غیرمتمرکز (Decentralized Fund Management)
- تبدیل دارایی‌ها و معاملات مالی (Wrapped Assets and Financial Instruments)
- اعتبارسنجی غیرمتمرکز (Decentralized Credit)
- چطور رمزارزها و پروژه‌های دیفای را پیدا کنیم؟
- چالش‌های حوزه DeFi
- پروژه‌های دیفای شبکه‌های مختلف
- معروف‌ترین پروژه‌های دیفای
- ارتباط بیت کوین و دیفای
- ارتباط اتریوم و دیفای
- دیفای 2 چیست؟
دیفای چیست؟
دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز، به خدمات مالی اشاره دارد که در بستر بلاکچین و بدون نیاز به نهادهای واسطه مانند بانک‌ها ارائه می‌شوند. این مفهوم از ترکیب کلمات Decentralized (غیرمتمرکز) و Finance (امور مالی) ساخته شده است. در این حوزه، کنترل امور و خدمات مالی در دست سازمان‌های متمرکز نیست. بنابراین، کاربران می‌توانند بدون وابستگی به بازارهای مالی سنتی از خدمات و امکانات این بستر بهره‌مند شوند.
یکی از ویژگی‌های برجسته دیفای، امکان وام‌دهی بدون نیاز به ضامن و احراز هویت سنتی است. در بستر دیفای، افراد می‌توانند به سادگی و بدون نیاز به ضامن، وام بگیرند و خدمات مالی را دریافت کنند. همچنین، انجام تراکنش‌ها و ارائه خدمات در دیفای به صورت سریع و در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شوند.
دیفای هدف اصلی خود را در دسترسی آسان کاربران به محصولات مالی در سراسر جهان قرار داده است. بیشتر محصولات و برنامه‌های کاربردی (dApp) در حوزه دیفای بر پایه بلاکچین اتریوم ایجاد شده‌اند. با ایجاد دیفای، امکان معاملات مالی مستقیم بین افراد را فراهم می‌شود. در واقع به عنوان یک جایگزین غیرمتمرکز برای بانک‌ها و مؤسسات مالی عمل می‌کند. این حوزه در آینده، ممکن است بتواند نقش های محوری بانک‌ها و نظام مالی مرکزی را به میزان قابل توجهی تغییر داده و کنترل امور مالی را به صورت غیرمتمرکز در دست کاربران قرار دهد.
معرفی محصولات امور مالی غیرمتمرکز
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) دارای مجموعه‌ای گسترده از محصولات و خدمات مالی است. این خدمات بر اساس فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند ارائه می‌شوند. در زیر، به برخی از معروف‌ترین محصولات امور مالی غیرمتمرکز اشاره می‌کنیم.
تبادل غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges - DEXs)
تبادلات غیرمتمرکز، امکان تبادل ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به واسطه مرکزی فراهم می‌کنند. برخی از DEXهای معروف عبارتند از:
- Uniswap
- SushiSwap
- PancakeSwap
- Curve
وام‌دهی غیرمتمرکز (Decentralized Lending)
این محصولات به کاربران امکان قرض گرفتن و قرض دادن دارایی‌های دیجیتال را می‌دهند. کاربران می‌توانند دارایی خود را به عنوان تضمین (کالترال) قرار داده و وام دریافت کنند. پروژه Compound و پروژه Aave از جمله پروژه‌های مشهور در این حوزه هستند.
پیش‌بینی بازارهای غیرمتمرکز (Decentralized Prediction Markets)
این بازارها به کاربران امکان پیش‌بینی رویدادها را می‌دهند و از هوش جمعی برای پیش‌بینی نتایج استفاده می‌کنند.
صندوق‌های سرمایه غیرمتمرکز (Decentralized Fund Management)
این محصولات به مدیران سرمایه، امکان مدیریت صندوق‌های سرمایه را در بستر غیرمتمرکز می‌دهند. مثال‌هایی از آن ها شامل Melon و Set Protocol هستند.
تبدیل دارایی‌ها و معاملات مالی (Wrapped Assets and Financial Instruments)
دیفای ها، امکان تبدیل دارایی‌های سنتی مانند طلا یا فیات (ارزهای ملی) به دارایی هایی قابل معامله در بستر بلاکچین را فراهم می‌کنند. مثالی از آن Wrapped Bitcoin (WBTC) است که بیت کوین را به صورت ERC-20 به ارز قابل معامله در بلاکچین اتریوم تبدیل می‌کند.
اعتبارسنجی غیرمتمرکز (Decentralized Credit)
این محصولات به افراد امکان اعطای وام بدون نیاز به واسطه مرکزی را می‌دهند. برخی از پروژه‌های معروف در این حوزه شامل TrustToken و Nexo هستند.
چطور رمزارزها و پروژه‌های دیفای را پیدا کنیم؟
برای پیدا کردن پروتکل‌های DeFi و به دست آوردن اطلاعات درباره نحوه کارکرد آن ها، می‌توانید از سایت‌ها و ابزارهای مختلفی استفاده کنید. در زیر، تعدادی از منابع معتبر را برای پیدا کردن پروژه‌های DeFi معرفی می کنیم.
- دیفای پالس
- دیفای لاما
- دیفای واتچ
- دیفای نیوز
- توییتر و تلگرام
چالش‌های حوزه DeFi
یکی از بزرگترین چالش‌های حوزه DeFi امنیت است. با توجه به حجم بالای ارزش مالی در پروتکل‌های DeFi و نیاز به اعتماد کاربران، حفظ امنیت، می‌تواند چالش‌های فراوانی را به همراه داشته باشد. حملات سایبری مانند جعل هویت، می‌تواند مشکلات جدی امنیتی را به وجود آورند.
حوزه DeFi ریسک‌های مالی زیادی را به همراه خود دارد. بخشی از این ریسک‌ها شامل قدرت بزرگی است که کاربران در اختیار دارند و می‌توانند برخی از تصمیم‌های مالی را اتخاذ کنند که در نهایت به خسارت خود و سایر افراد بیانجامد. همچنین، تغییرات قیمت بازار، عدم پایداری و نوسانات در پروتکل‌ها و نهادها نیز می‌توانند ریسک‌های مالی را افزایش دهد.
چالش دیگری که در حوزه DeFi وجود دارد، نفوذ به بازار است. با توجه به طبیعت آزاد و بدون مرز بازار DeFi، افراد غیرمجاز و هکرها ممکن است تلاش کنند تا به پروتکل‌ها و کیف پول‌ها نفوذ کرده و اطلاعات و ارزهای دیجیتال را به سرقت ببرند.
حوزه DeFi فراگیری وسیعی دارد و هر کشور یا نهاد ممکن است قوانین و مقررات خاص خود را برای این حوزه تعیین کند. این مساله می‌تواند باعث ایجاد تنش‌ها بین حکومت‌ها، نهادها و پروتکل‌های DeFi شوند.
حوزه DeFi امکان دسترسی به خدمات مالی را برای افرادی که در سیستم‌های مالی سنتی به آن دسترسی ندارند، فراهم می‌کند. این به معنای توسعه واقعی استفاده از خدمات مالی برای میلیاردها نفر در سراسر جهان است.
پروژه‌های دیفای شبکه‌های مختلف
حوزه DeFi در طول زمان، بر روی شبکه‌های مختلفی توسعه یافته است. برخی از پروژه‌های DeFi برتر بر روی شبکه‌های معروف عبارتند از:
- اتریوم
- Binance Smart Chain (BSC)
- Solana
- Polygon
- فانتوم
- ترون
معروف‌ترین پروژه‌های دیفای
برخی از معروف ترین پروژه های دیفای، به قرار زیر هستند:
- MakerDAO
- صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ
- پلتفرم آوه
- صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ
- Aave
- Compound
- Uniswap
ارتباط بیت کوین و دیفای
بیت کوین و دیفای (DeFi) در دو حوزه جداگانه در ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند؛ اما ارتباط‌هایی بین آن‌ها وجود دارد. بیت کوین (BTC) به عنوان اولین و پرطرفدارترین ارز دیجیتال، تاثیر قابل توجهی بر جامعه DeFi داشته است؛ حتی در بسیاری از پروژه‌های DeFi نقش مهمی ایفا می‌کند. در زیر برخی از موارد ارتباطی بیت کوین و دیفای را بررسی می کنیم.
WBTC یک حوزه از بیت کوین در قالب توکن ERC-20 است که در شبکه اتریوم معرفی می شود. با استفاده از WBTC، کاربران می‌توانند بیت کوین خود را به صورت متمرکز به توکن اتریوم تبدیل کنند. در نهایت این توکن را می توانند در پروتکل‌های DeFi که بر اساس اتریوم عمل می‌کنند، مانند Aave و Compound، استفاده نمایند. این روش، کاربران بیت کوین را قادر می‌سازد تا از مزایای DeFi بهره ببرند؛ بدون اینکه بیت کوین را از کنترل خود خارج کنند.
پروژه‌های DeFi مانند MakerDAO می‌توانند ارزان سازی بیت کوین را امکان‌پذیر کنند. با استفاده از بیت کوین به عنوان تضمین، می‌توان وام‌های متمرکز را دریافت کرد و بدون نیاز به فروش بیت‌کوین، از ارزش آن سود برد.
در برخی پروژه‌های DeFi، بیت کوین به عنوان منبع اعتبار (collateral) برای وام‌دهی و دیگر فعالیت‌ها استفاده می‌شود. برای مثال، در MakerDAO، می‌توان بیت کوین را به عنوان تضمین استفاده کرد.
ارتباط اتریوم و دیفای
اتریوم یک پلتفرم بلاکچین باز است که به افراد اجازه می‌دهد، برنامه‌ها و قراردادهای هوشمند را روی آن اجرا کنند. دیفای به عنوان یکی از کاربردهای مهم اتریوم، به مجموعه‌ای از سرویس‌ها، برنامه‌ها و پروتکل‌ها اشاره دارد که امکان انجام فعالیت‌های مالی بدون واسطه و متمرکز را فراهم می‌کنند.
ارتباط اتریوم و دیفای در این است که دیفای بر پایه بلاکچین اتریوم ساخته شده است. در نتیجه، از زیرساخت‌ها و ابزارهای ارائه شده توسط اتریوم برای اجرای قراردادهای هوشمند و انجام فعالیت‌های مالی استفاده می‌کند. بلاکچین اتریوم با امکاناتی مانند قراردادهای هوشمند و توکن‌های قابل مبادله (ERC-20)، این امکان را فراهم می‌کند که پروژه‌های دیفای قابلیت‌های مالی متنوعی را در اختیار کاربران قرار دهند.
دیفای 2 چیست؟
در دیفای اولیه، برخی مشکلات مانند هزینه‌های بالا و ناپایداری شبکه‌های بلاکچین وجود داشتند. این مسائل می‌توانستند محدودیت‌هایی برای کاربران و توسعه دهندگان دیفای ایجاد کنند. به همین دلیل، تلاش‌هایی در جهت بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان دیفای صورت گرفته است.
در این زمینه، تکنولوژی‌های جدیدی مانند مقیاس‌پذیری لایه 2، شبکه‌های زنجیره‌ی جانبی (Sidechains) و پروتکل‌های بهبود یافته مانند Proof of Stake (PoS) به عنوان جایگزین‌هایی برای مشکلات قدیمی معرفی شده‌اند. همچنین، پروژه‌های DeFi 2 بر اساس این تکنولوژی‌ها و بهبودهای جدید ساخته می‌شوند.
DeFi 2 به کاربران این امکان را می‌دهد تا با استفاده از نقدینگی و سرمایه خود، درآمدزایی بیشتری داشته باشند. این بهبودها می‌توانند شامل مواردی مانند افزایش راندمان، کاهش هزینه‌ها و سرعت بیشتر در انجام تراکنش‌ها باشند. همچنین، امنیت و اعتماد به دیفای نیز تقویت می‌شود.
اگرچه واژه DeFi 2 به تنهایی به یک استاندارد یا تعریف خاص اشاره نمی‌کند؛ اما به طور کلی، به اصلاحات و بهبودهایی اشاره دارد که در دیفای اولیه معرفی شده‌اند تا به یک نسل جدید از امور مالی غیرمتمرکز بپیوندند و تجربه کاربری و امکانات را بهبود ببخشند.