با پیدایش ارزهای دیجیتال مختلف، صرافی‌ها نقش بسیار مهمی در بازار این ارزها ایفا می‌کنند. به تصور افرادی که اطلاعات کمی در حوزه پول‌های مجازی دارند، صرافی‌ها اغلب به صورت متمرکز فعالیت دارند. در حالی که این مکان‌ها بسیاری از کارهای مربوط به رمزارزها را به صورت غیرمتمرکز انجام می‌دهند. برای این‌که ارتباط بین رمزارزها و صرافی‌ها را بدانید، در ابتدا باید با مفاهیم و نقش‌های صرافی غیرمتمرکز (DEX) و متمرکز (CEX) آشنا شوید. هر یک از این واسطه‌ها، سبک و شیوه خاصی داشته و معامله‌گران بسیاری برای انجام معاملات ارزی خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.
آشنایی با صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
بیشتر فعالیت مراکز داد و ستد ارز به ساخت بستری مناسب برای خرید و فروش رمزارزهای مختلف مربوط می‌شود. صرافی‌های CEX از مجموعه‌ای از قوانین و مقررات پیروی کرده و به عنوان یک شخص یا شرکت ثالث روی دارایی‌ها و معاملات دو طرف نظارت دارند. این نوع کارگزاری‌ها به دلیل امنیت بالای خود، در میان سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال بسیار پرطرفدار هستند. از جمله مزایای این واسطه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دارای محبوبیت زیاد در میان کاربران.
- ارائه خدمات متعدد به کاربران.
- نظارت قانونی بر عملکرد آن‌ها و نیاز به مجوز برای راه‌اندازی.
- دارای حجم نقدینگی بالا.
- سرعت زیاد در پردازش و انجام معاملات.
این در حالی است که صرافی‌های DEX با این باور که دارایی‌های دیجیتال ماهیتی نامتمرکز دارند، شروع به کار کردند. در واقع یک مرکز خرید و فروش نامتمرکز رمزارزهای مختلف، محیطی بدون واسطه و در عین حال هوشمند را برای انجام معامله ایجاد کرده و عامل واسطه را از بین می‌برد. بنابراین در چنین کارگزاری‌هایی، معاملات از طریق قراردادهای هوشمند شکل گرفته و هیچ نظارت و کنترلی روی سرمایه خریدار وجود ندارد.
این نوع مرکز خرید و فروش ارز را می‌توان یک سیستم همتا به همتا در نظر گرفت. انتخاب این نوع مراکز خاص برای کشورهایی مثل ایران که در لیست تحریم‌ها قرار دارند، فرصت مناسبی برای بهره‌مندی از خدمات بین‌المللی است. بعضی از مزایای کارگزاری‌های DEX عبارتند از:
- رعایت حریم خصوصی پیشرفته.
- عدم لزوم احراز هویت و ثبت نام.
- شکل‌گیری معاملات به صورت همتا به همتا و از طریق قراردادهای هوشمند.
- عدم ایجاد خرابکاری، دستکاری و جعل.
- تفویض اختیار و کنترل کامل به کاربر.
- دارای امنیت بالا در برابر حمله هکرها.
- دارای کارمزد پایین.
- عدم نیاز به مجوز برای راه‌اندازی.
تفاوت های صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
بسیاری از افرادی که به سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال علاقه دارند، می‌پرسند که صرافی غیرمتمرکز چیست و چه تفاوتی با انواع CEX دارد. در این بخش به بیان مهمترین تفاوت‌های این دو کارگزاری می‌پردازیم.
وضعیت حق مالکیت
وضعیت حق مالکیت دارایی‌ها را می‌توان مهمترین تفاوت بین این دو مدل مرکز داد و ستد انواع پول (Exchange) دانست. برای مثال در صرافی‌های CEX، مالکیت ارزهای دیجیتال به خود کارگزاری تعلق دارد، در حالی که در دیگری، دارایی کاربران توسط کارگزاری ذخیره نمی‌شود.
عدم وجود یک نقطه مرکزی برای دسترسی به داده‌ها و دارایی‌ها، کار را برای هکرها دشوار می‌کند. با این وجود، این امر منجر به کاهش سرعت انجام تراکنش‌ها می‌شود، اما از آنجایی که در مراکز داد و ستد پول متمرکز، مالکیت دارایی‌های کاربران در اختیار صرافی است، زمان انجام تراکنش‌ها بسیار کم خواهد شد.
میزان نقدینگی موجود
یکی از مشکلات کار با مراکز DEX، نقدینگی پایین است که باعث محدود کردن امکان خرید و فروش می‌شود. بر طبق گزارشات منتشر شده، میزان نقدینگی در مراکز CEX داد و ستد پول به واسطه علاقه و اعتماد مردم به آن‌ها زیاد است، اما در کل توجه داشته باشید که گذر زمان همیشه روی سرنوشت ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های وابسته به آن‌ها تاثیرگذار است.
میزان امنیت
یکی دیگر از تفاوت‌های صرافی‌های متمرکز و نامتمرکز با همدیگر به مسئله امنیت و هک شدن حساب کاربران مربوط می‌شود. با توجه به این‌که در مراکز داد و ستد ارزی غیرمتمرکز، دارایی‌های کاربران ذخیره نمی‌شود، امکان حمله هکرها به حساب‌ها، به شدت کاهش پیدا می‌کند. در حالی که کارگزاری‌های متمرکز متعددی وجود دارند که تاکنون بارها مورد حمله هکری قرار گرفته‌اند.
همچنین کارگزاری‌های CEX، ساختارهای امنیتی بیشتری برای ورود سرمایه‌گذاران در نظر گرفته‌اند. در صورتی که انواع DEX این مراکز تنها با گرفتن بعضی از اطلاعات شخصی و بدون احراز هویت، اجازه خرید و فروش ارزهای دیجیتال را به کاربران می‌دهند.
مبلغ کارمزد دریافتی
مبلغ کارمزد در معاملات ارزهای دیجیتال از مهمترین مسائلی است که سرمایه‌گذاران باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. در کارگزاری‌های CEX درصد معینی از هر تراکنش به عنوان کارمزد اخذ می‌شود. در حالی که در انواع DEX، ارزش تراکنش انجام شده هیچ تأثیری روی میزان کارمزد دریافتی ندارد. در واقع در این بسترهای خرید و فروش ارز دیجیتال، یک درصد بسیار اندک در هر تراکنش کسر شده که بسیار مقرون‌به‌صرفه است.
میزان نظارت دولت ها بر عملکرد صرافی های متمرکز و نامتمرکز
صرافی DEX، برخلاف CEX تحت نظارت دولت‌ها و قانون‌گذاران فعالیت نمی‌کند. با این وجود، امروزه بعضی از دولت‌ها در صدد تصویب و اجرای قوانینی برای این مراکز داد و ستد پولی هستند. از آنجایی که هنوز عملاً هیچ کارگزاری به صورت صددرصد غیرمتمرکز نیست، شانس دخالت دولت در عملکرد آن‌ها وجود دارد.