بازارهای ارز دیجیتال با ظهور بیت کوین در دنیا، فعالیت خود را آغاز کردند و با گسترش تعداد رمزارزها، به شکوفایی رسیدند. رشد سریع این حوزه، سبب شکل گیری اصطلاحات و مفاهیم جدیدی هم شده است. همان‌طور که برای ورود به دنیای اقتصاد و انجام معاملات مالی باید با اصطلاحات آن آشنا باشید، برای ورود به دنیای ارز دیجیتال هم باید اصطلاحات آن را به خوبی بشناسید. به همین دلیل در ادامه این نوشتار به معرفی مفاهیم پایه و مهم در ارز دیجیتال می‌پردازیم.
بررسی اصطلاحات و مفاهیم پایه ارزهای دیجیتال
در ابتدای ورود به دنیای ارز دیجیتال، اصطلاحاتی را خواهید شنید که برای درک نوشتارهای مربوط به ارز دیجیتال و شروع به کار، به دانستن معانی آن نیاز دارید. در ادامه به مرور این اصطلاحات خواهیم پرداخت.
بلاکچین
بلاکچین یک بستر برای ذخیره سازی اطلاعات است که نخستین بار برای رمزارزها استفاده شد. در یک بلاکچین، بلوک‌های متعدد داده، پشت سر یکدیگر قرار می‌گیرند. این قرار گیری، به اصطلاح زنجیر شدن، طوری است که ترتیب بلوک‌ها مشخص و غیرقابل تغییر است. برای این کار، در هر بلوک، اطلاعات مربوط به بلوک قبل و بعد وجود دارد. در صورتی که این اطلاعات دستکاری شوند، ترتیب جدیدی از زنجیره بدست می‌آید. اطلاعات روی بلوک‌ها رمزنگاری می‌شوند. این نوع ذخیره سازی باعث می‌شود که داده‌ها بعد از ایجاد، قابل تغییر نباشند و بیشینه ایمنی داشته باشند.
سیستم غیر متمرکز و سیستم توزیع شده
سیستم غیر متمرکز، سیستمی است که مدیریت آن برعهده اعضای سیستم بوده و یک واحد مرکزی برای رجوع به آن به جهت اداره سیستم وجود ندارد. بنابراین مالکیت یک سیستم غیرمتمرکز در اختیار اعضای سیستم است. یک سیستم غیرمتمرکز اعضای زیادی دارد که هر یک برای خود ماهیتی جداگانه دارند. هر عضو سیستم غیر متمرکز، مستقل از سایرین تصمیم‌گیری می‌کند.
در یک سیستم توزیع شده، پردازش اطلاعات بر عهده یک نهاد مرکزی نیست و در با مشارکت اعضای شبکه انجام می‌شود. یک سیستم توزیع شده در یک مکان قرار ندارد، بلکه ماهیت فیزیکی آن در مکان اعضای آن پخش می‌شود.
با این تعاریف، سیستم غیرمتمرکز در واقع زیرمجموعه‌ای از سیستم توزیع شده است. شبکه بلاکچین، هر دو خصوصیت غیرمتمرکز و توزیع شده را دارد.
رمزارز
در تلاش برای دیجیتالی کردن پول، ارزهای دیجیتال و رمزارزها خلق شدند. رمزارزها، ارزهای رمزنگاری شده، با خلق بیت کوین به دنیا معرفی شد. رمزارزهای مهم بازار بر پایه فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند. هر تراکنش رمزارز شامل اطلاعات مبدأ، مقصد و میزان ارز مبادله شده است. این تراکنش بعد از تائید به زنجیره بلاکچین اضافه می‌شود.
لازم به ذکر است که زنجیره بلاکچین روی رایانه‌های سراسر دنیا ذخیره می‌شود. بنابراین هر قسمت از اطلاعات شامل چند کپی است که تنها در صورت تطابق این کپی‌ها، اطلاعات را می‌توان معتبر دانست. در صورتی که یکی از این کپی‌ها مغشوش شود، تشخیص آن ساده است. بعد از تائید هر تراکنش، همه رایانه‌ها اطلاعات آن را به پایگاه داده خود اضافه می‌کنند. این رایانه‌ها تحت مدیریت هیچ سیستم واحدی اداره نمی‌شوند. بلکه همکاری همه آن‌ها باهم، شبکه بلاکچین را تشکیل می‌دهد.
بیت کوین
نخستین ظهور موفقیت آمیز ارزدیجیتال بعد از مدت‌ها تلاش برای ایجاد یک سیستم پولی غیر کاغذی بود. بیت کوین یک سیستم پولی است که توسط دارندگان آن اداره می‌شود. نرم افزار متن باز بیت کوین را می‌توان در همه جای دنیا دانلود کرد و به کمک آن عضوی از شبکه بیت کوین شد. از ویژگی‌های بیت کوین، محدود بودن تعداد سکه‌های آن، ۲۱ میلیون، است. با گذر زمان، استخراج بیت کوین دشوارتر می‌شود. هر چند تا کنون بیشتر از ۸۵ درصد سکه‌های بیت کوین صادر شده‌اند، آخرین سکه آن در سال ۲۰۴۱ ضرب خواهد شد.
آلت کوین
به این ترتیب به جز بیت کوین به سایر رمزارزها آلت کوین می‌گویند. آلت کوین‌ها به عنوان ارزهای جایگزین بیت کوین معرفی شدند. چون بیت کوین به عنوان نخستین ایده از رمزارزها، ایرادهای خاص خود را دارد. بنابراین برای رفع مشکلات آن، رمزارزهای دیگری شکل گرفتند. به طور مثال اتریوم به عنوان محبوب‌ترین رمزارز بعد از بیت کوین، با ظرفیت بالای شبکه بلاکچین خود، بستری محبوب برای ساخت اپلیکیشن غیرمتمرکز است.
در حال حاضر آلت کوین‌های زیادی در دنیا وجود دارند، اما بخش اعظم بازار رمزارز در اختیار بیت کوین و ۱۹ رمزارز دیگر است.
استیبل کوین
ارزهایی که با هدف تقلید از ویژگی‌های پول‌های کاغذی ساخته شده‌اند را استیبل کوین می‌نامند. هر یک واحد استیبل کویل دارای پشتوانه مالی در خزانه است و به همین دلیل ارزشی در حدود ارز پشتوانه خود دارد. استیبل کوین‌ها برای انتقال ارزش پول در جهان استفاده می‌شوند. به همین دلیل حجم معاملات استیبل کویل بسیار بالا است.
متاورس
یک دنیای مجازی که کاربران در آن به صورت مجازی با یکدیگر تعامل داشته و فعالیت می‌کنند. متاورس محلی است که به صورت نظری می‌توان آن را مشابه دنیای حقیقی ساخت و حتی با جلوه‌های تصویری بسیار جذاب‌تر، اما متاورس‌های کنونی جذاب نیستند. در واقع بسترهای بازی‌های رایانه‌ای از متاورس‌های دنیای امروزی جذاب‌تر هستند. متاورس‌ها را می‌توان بر فناوری بلاکچین سوار کرد. متاورس‌ها طرفداران خاص خود را دارند. بعضی از این طرفداران معتقد هستند که متاورس در فناوری‌های آینده نقش مهمی دارد.
وب ۳
نسل نخست اینترنت بستری بود که کاربران اطلاعات روی آن را دریافت کرده و مطالعه می‌کردند. این بستر فقط برای خواندن بود. نسل دوم یا کنونی اینترنت، بستری است که امکان بارگذاری اطلاعات و خواندن همزمان در آن فراهم شده است. وب ۳ یا نسل سوم اینترنت باید جایی باشد که کاربران مالکیت محتوا را در اختیار خود داشته باشند. به این شکل، هیچ بستر میزبانی برای بهره‌برداری از اطلاعات افراد یا اعمال زور حضور نخواهد داشت.
در بستر کنونی اینترنت، کاربران برای به اشتراک‌گذاری محتوای خود نیازمند یک شرکت یا واحد مرکزی هستند. این بستر میزبان در غالب قوانین خود به کاربران، امتیازی برای نوشتن محتوا می‌دهد. بنابراین وابستگی کاربران به این بسترها بسیار زیاد است و تا رسیدن به وب ۳ فاصله زیادی وجود دارد.
وایت پیپر
مقاله سفید یا وایت پیپر هر ارزدیجیتال، یک نوشتار است که به توصیف ویژگی‌های فنی ارزمزبور، شرح مشکل موجود در بازرا رمزارزها و راه حل ارائه شده با ارائه ارز جدید می‌پردازد. مخاطب وایت پیپرها مردم عام هستند. هدف نوشتن یک وایت پیپر، آشنایی مخاطبین عام با ویژگی‌های این رمز ارز جدید است.
نهنگ
نهنگ ارزدیجتال حسابی است که در آن بیشتر از ۱۰۰ هزار واحد از آن ارز دیجیتال وجود داشته باشد. بعضی نهنگ‌های ارز دیجیتال دارایی خود را در بیش از یک کیف پول نگهداری می‌کنند. در مورد بیت کوین تنها ۴ حساب با این ویژگی وجود دارد.
لیکوییدیتی
نقدشوندگی یا لیکوییدیتی به معنای میزان سهولت تبدیل شدن یک دارایی به پول نقد یا دارایی از نوع دیگر است. بیشترین لیکوییدیتی را پول نقد دارد. چون به راحتی به هر نوع دارایی دیگر تبدیل می‌شود. همه افراد خواهان پول نقد هستند و کسی به آن نه نمی‌گوید. در میان رمزارزها، استیبل کوین نزدیک‌ترین لیکوییدیتی را به پول نقد دارد.
برای مشخص‌تر شدن مفهوم لیکوییدیتی دو دارایی طلا و عتیقه را مقایسه می‌کنیم. در صورتی که قصد فروش داشته باشید، کدام یک راحت‌تر به فروش خواهد رفت و برای آن مشتری پیدا خواهید کرد؟ کدام به سادگی به دارایی دیگری تبدیل می‌شود. در واقع طلا را می‌توان با سادگی بیشتری فروخت چون امکان تبدیل آن به پول نقد و بعد کسب هر نوع دارایی با آن ساده‌تر از عتیقه است.
احراز هویت یا KYC
احراز هویت یا Know Your Customer به معنای جمع‌آوری اطلاعات هویتی مشتریان است. همه صرافی‌ها برای پیشگیری از پول‌شویی یا اقدامات غیرقانونی، هویت اعضای خود را جمع‌آوری کرده و در اختیار مقامات مربوطه قرار می‌دهند. در حال حاضر تعداد بسترها و کشورهایی که تنها با احراز هویت به کاربران خدمات ارز دیجیتال را ارائه می‌دهند، رو به افزایش است.
بررسی اصطلاحات و مفاهیم کیف پول‌های ارز دیجیتال
کیف پول یا والت دیجیتال، مکان نگهداری دارایی دیجیتال است. بنابراین آشنایی با کیف پول و امکانات آن لازم است. کیف پول مشابه حساب بانکی است. با این تفاوت که مسئولیت نگهداری و حفظ امنیت آن بر عهده کاربر است. پس هر کاربر باید با ویژگی‌های مهم کیف پول خود آشنا باشد.
هر والت یک آدرس عمومی برای واریز به آن و یک کلید خصوصی به کاربر می‌دهد. کلید خصوصی منحصر به کیف پول نیست و حتی اگر کیف پول گم شود، با داشتن کلید خصوصی، می‌توان به دارایی دیجیتال دسترسی داشت. به هر آدرس خصوصی، تعدادی آدرس عمومی نسبت داده می‌شود.
هش تراکنش
در هر سیستم مالی، به هر تراکنش یک کد نسبت داده می‌شود. در مورد رمز ارزها با توجه به ناشناس بودن طرفین درگیر در تراکنش، اهمیت داشتن این کد بسیار زیاد است. هش هر تراکنش کدی است که به صورت یکتا به آن تراکنش اشاره می‌کند.
اهمیت آشنایی با اصطلاحات ارز دیجیتال
با توجه به گسترش فناوری ارزهای دیجیتال، آشنایی با اصطلاحات ارز دیجیتال به درک بهتر ماهیت این فناوری و افزایش اعتماد به نفس کاربران برای ورود به این حوزه کمک می‌کند. در این بازار، فرصت‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد که با اصطلاحات خاص خود بیان می‌شود و اشراف بر این اصطلاحات به بهره برداری از این موقعیت‌ها کمک می‌کند. در این میان نباید تأثیر ارزهای دیجیتال را بر اقتصاد کشورها نادیده گرفت. داشتن دانش در مورد ارزهای دیجیتال به درک بهتر اقتصاد جهان نیز کمک خواهد کرد.