یکی از اقدامات قانونی در جهت حمایت از ایثارگران، واگذاری زمین رایگان به آن‌ها است. این اقدام مستند به قوانین مصوب بوده و در چارچوب ضوابط مشخص، به منظور تأمین مسکن و ارتقای کیفیت زندگی ایثارگران اجرا می‌شود. در این نوشتار درباره جزئیات واگذاری زمین رایگان به ایثارگران مطالبی بیان خواهد شد.
ثبت نام زمین برای ایثارگران
فرایند ثبت‌نام زمین برای ایثارگران یکی از مهم‌ترین سیاست‌های حمایتی دولت در جهت تأمین مسکن و رفاه اجتماعی برای خانواده‌های ایثارگران است. بر اساس قوانین و مصوبات بنیاد شهید و امور ایثارگران و همچنین همکاری وزارت راه و شهرسازی، ایثارگرانی که مشمول این طرح شده‌اند می‌توانند برای دریافت واحد مسکونی یا زمین از راه‌های ارتباطی مشخص شده ثبت‌نام کنند.
مطابق با قانون و دستورالعمل اجرایی ابلاغ شده واگذاری زمین شامل افرادی می‌شود که دارای درجه جانبازی و سابقه حضور در جبهه را دارند. البته لازم به ذکر است که این افراد باید دارای کد جانبازی و ایثارگری باشند تا مشمول چنین طرحی واقع شوند. ایثارگران موظف هستند تا مدارک هویتی، مدارک مرتبط با ایثارگری و اسناد مربوط به عدم مالکیت ملک یا زمین مسکونی را برای ثبت‌نام ارائه دهند. فرایند ثبت‌نام عمدتاً به صورت الکترونیکی و از کانال سامانه جامع مربوط به ایثارگران و درگاه‌های مربوط به اداره کل راه و شهرسازی انجام می‌شود.
اولویت واگذاری زمین ایثارگران
با تصویب هیئت دولت و ابلاغ آن به وزارت راه و شهرسازی، این وزارتخانه موظف است تا به خانواده‌هایی که در سامانه بنیاد شهید تحت عناوین جانباز، فرزند شهید، فرزند جانباز فوت شده، آزاده و فرزند جانباز بالای 70 درصد هستند و دارای کارت ایثارگری هستند یک قطعه زمین واگذار کند. نکته حائز اهمیت آن است که این زمین باید به قیمت منطقه‌ای در اختیار مشمولین قرار بگیرد و بانک مرکزی موظف است تا تسهیلات لازم را در اختیار آن‌ها قرار دهد تا فرایند تهیه زمین و ساخت‌وساز صورت پذیرد.
در شهرهای بزرگ که با محدودیت زمین مواجه هستند، زمین در شهرهای اطراف تهیه و به مشمولان داده خواهد شد، همچنین دولت بنیاد را موظف کرده است تا با اعتبارات مصوب در بودجه سالانه، اماکن مسکونی شخصی ایثارگران را مناسب‌سازی کنند.
دولت وزارت راه و شهرسازی را موظف کرد تا از طریق ادارات کل راه و شهرسازی، نسبت به تأمین زمین برای ایثارگران، فعالیت مستمر داشته باشد و طبق اولویت‌های ابلاغی بنیاد شهید، تا تأمین زمین لازم برای ایثارگران به صورت پیوسته فعالیت کنند.
مصوبه اخیر هیئت دولت در حالی سازمان ملی زمین و مسکن را موظف به تأمین زمین‌هایی به مساحت 100 مترمربع برای ایثارگران کرده است که در قانون ساماندهی مسکن، جز در قالب مسکن مهر، اجازه واگذاری زمین داده نشده بود.
تفاهم نامه واگذاری زمین به ایثارگران
تفاهم‌نامه مذکور در اجرای قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران و با هدف بهره‌برداری از ظرفیت‌های وزارت راه و شهرسازی و بنیاد شهید در تأمین مسکن برای ایثارگران، به شرح زیر تنظیم شده است:
- مشمولین این خدمات شامل جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر از ۲۵، همسر و فرزندان شهدا، آزادگان و والدین شهیدی که فاقد مسکن هستند، است.
- این واگذاری کاملاً قانونی بوده و سند زمین یا واحد آپارتمانی به نام مشمولین خواهد بود.
- واگذاری زمین از کانال وزارت راه و شهرسازی در شهرستانی شکل می‌گیرد که محل تشکیل پرونده بوده است. واگذاری زمین با رعایت محدودیت‌های مساحت و قیمت منطقه‌ای است. وزارت راه و شهرسازی موظف است بر این فرایند نظارت داشته باشد تا از سوءاستفاده‌های مالی جلوگیری به عمل آید.
- ایثارگرانی که فاقد سابقه دریافت امکانات دولتی هستند، می‌توانند از تسهیلات ساخت مسکن استفاده کنند.
- جانبازان ۷۰ درصد و بالاتر که قبلاً از تسهیلات مسکن استفاده کرده‌اند، در صورتی می‌توانند مجدد از تسهیلات مسکن بهره‌مند شوند که به تأیید کمیسیون رسیده باشد.
- در صورت کمبود زمین در استان‌ها و کلان‌شهرها به جای زمین می‌توان از وجه نقد استفاده کرد، به این صورت که وجه نقد در اختیار ایثارگران قرار بگیرد.
- وزارت راه و شهرسازی موظف است به تأمین زمین برای ایثارگران با اولویت‌بندی بنیاد شهید اقدام کند و تعیین اولویت‌ها به عهده بنیاد شهید است.
- هزینه آماده‌سازی اراضی به عهده وزارت راه و شهرسازی است و وزارت موظف است در این باره همکاری‌های لازم را انجام دهد.
- این تفاهم‌نامه در ۲۱ ماده و ۸ تبصره به امضای طرفین رسیده و پیشینۀ تصمیمات و تفاهمات قبلی را لغو می‌کند.
در نهایت واگذاری زمین رایگان به ایثارگران اقدامی است برای تأمین مسکن و حمایت از این قشر تا افرادی که سابقه جانبازی و سابقه حضور در جبهه دارند از تسهیلات مسکن بهره‌مند شوند. ایثارگران می‌توانند با ثبت‌نام در طرح واگذاری زمین، از زمین‌های 100 مترمربعی با قیمت منطقه‌ای یا تسهیلات دولتی بهره‌مند شوند.